چندوجهی‌بودن موضوع فرهنگ به همراه انتزاعی‌بودن کارکردهای آن سبب شده است که رویکردهای متفاوت و گاه متعارضی در این خصوص شکل بگیرد که این امر درخصوص گردشگری نیز صادق است. گردشـگری به عنوان حوزۀ معرفتی جدید بشـر در میان تعابیـر مختلف از آن سـرگردان است. گونه های متعدد گردشگری اعم از اکوتوریسم، گردشگری فرهنگی، گردشگری ماجراجویانه، شهری، روستایی و... برای خروج از این سرگردانی طراحی شدند ولی هنوز در علم و عمل نتوانسته اند، ساختار مقبولی ارائه دهند. از این رو به نظر می رسد؛ رویکرد گونه های ترکیبی می تواند تا حدودی ساختاری مشخص با اهدافی معین را ارائه نمایند که یاری کننده ذینفعان محلی و طبیعت باشد. «کالونچر یا فرهنگ جویی ریسکی» رویکرد نوینی از ترکیب گونه های گردشگری فرهنگی و گردشگری ماجراجویانه است که در این یادداشت به تبیین آن پرداخته می شود.

کالونچر یا فرهنگ جویی ریسکی

بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند، گردشگری پیش از آنکه یک صنعت و فعالیت اقتصادی باشد، پدیده‌ای است فرهنگی و در ایجاد تغییرات فرهنگی بسیار مؤثر است. گردشگری نظامـی از معنـا و معرفـت اسـت کـه فرصـت یادگیـری را بـرای گردشـگران فراهـم می کنـد. هرچند ماهیت گردشـگری بر اسـاس جابه جایـی فیزیکـی شـکل می گیـرد، امـا آنچـه آن را متمایـز می کنـد تحولـی مفهومـی و حسـی اسـت کـه می‌توانـد ایجـاد کنـد. ایـن تحـول می‌توانـد از تعامـل بـا جامعـه، محیط زیسـت، آثـار انسان سـاز یـا فکر کـردن و مشغول شـدن بـه موضوعـات جـاری در سـفر رخ دهـد و بر اسـاس میـزان آمادگـی فـردی سـطوح متفاوتـی دارد. بنابرایـن می تـوان از آن به عنـوان فرصتی بـرای تجربـۀ دنیـای بیـرون و ژرف نگـری یـاد کـرد.

در زبان انگلیسی فرهنگ را «Culture» می‌گویند که تا اوایل قرن هفدهم میلادی به معنی تهذیب، آموزش و رشد بوده است. گردشگری فرهنگی «Cultural tourism» از یک‌سو عاملی برای ایجاد میل یا نیاز به سیر و سیاحت است و از سوی دیگر نقش اساسی در تعیین رفتارها، نگرش‌ها و روش‌های زندگی مردم ایفا می‌کند. همچنین گردشگری ماجراجویانه یا « Adventure tourism» نوعی گردشگری است که بر مبنای هدف یا ایجاد هیجان و کسب تجربه های نو برای گردشگران بوده، درمحیط های طبیعی برگزار می‌شود و انواع زمینی، هوایی و دریایی دارد. گردشگران ماجراجو معمولاً تمایل شدیدی به کشف ناشناخته‌ها در محیط طبیعی دارند و این نوع از گردشگری اغلب در مناطق بکر و دور از هیاهوی شهری انجام می‌پذیرد. انجمن تجارت و ماجراجویی، گردشگری ماجراجویانه را فعالیتی می‌داند که شامل حداقل سه ویژگی فعالیت‌های فیزیکی، محیط طبیعی و فرهنگ غوطه وری (تعامل با ساکنان محلی) باشد. از آنجا که فرهنگ، عامل اصلی تفاوت‌های اجتماعی است که در غیاب آن، همه جا شبیه هم خواهد بود و بنا به شرحی که گذشت در گردشگری ماجراجویانه، فرهنگ غوطه وری یکی از ارکان اصلی به شمار می آید، احساس نیاز به رویکردی نوین باعث می شود که «فرهنگ جویی ریسکی یا کالونچر» متولد گردد.

رویکردهای کالونچر

در این رویکرد، گردشگران با انگیزه ی به دست آوردن تجربه و به چالش کشیدن مهارت ها و توانایی‌های خود، معمولاً محیط و طبیعت بکر و دور از دسترس افراد عادی را انتخاب می کنند ولی همزمان فرهنگ ساکنان بومی شامل شیوه معیشت، موسیقی، غذا، لباس، ادبیات، جاذبه های تاریخی و... به اندازه فعالیت ماجراجویانه برایشان اهمیت دارد و همواره این فرهنگ جویی با نوعی ریسک همراه است. به طورمثال در این رویکرد گردشگران ترجیح می دهند بدون اینکه از کیفیت یا خوشایندی اقامت یا غذای محلی اطمینان داشته باشند، آن را انتخاب کنند یا موسیقی موردعلاقه خود را موقت کنار گذاشته و شنیدن موسیقی جدید با هنرمندان محلی را تجربه کنند. به عبارتی در کالونچر یا فرهنگ جویی ریسکی علاوه بر تجربه هیجان محیط طبیعی، تجربه هیجان شنیدن، دیدن، چشیدن، پوشیدن، برقراری ارتباطات جدید و... به تجربه های گردشگر افزوده می شود که در دل خود ارزش های شخصی برای گردشگران به ارمغان می آورد.

 رویکرد کالونچر در هر دو نوع فعالیت های ماجراجویی نرم (سفر های کوله‌پشتی، کمپینگ، اسب سواری، سافاری و ...) که معمولاً توسط ماجراجویان تازه‌کار یا افرادی که می خواهند فعالیت های با سطح هیجان پایینی انجام دهند به همراه افراد باتجربه و متخصص انجام می شوند و فعالیت های ماجراجویانه سخت(غارنوردی، یخ نوردی، صخره‌نوردی، دره نوردی، دوچرخه‌سواری کوهستان و...) که به سطح بالایی از ریسک، مهارت و تخصص و فعالیت جسمی نیاز دارند و اغلب با فعالیت‌های ورزشی همپوشانی دارند، کاربرد دارد.

ماهیت پویای گردشگری به تدریج نیازمند تلفیق گونه ها با رویکردهای جدید خواهد بود. شاید بتوان اذعان داشت که کالونچر یا فرهنگ جویی ریسکی فراتر از گونه بوده و یک رویکرد است. رویکردی که نیازمند اعتمادبه‌نفس و روحیه بالاتر، میل بیشتر به تجربه هیجان فرهنگی، خبرگی والاتر و مهارت های اخلاقی تر برای لذت بردن توامان از فعالیت های ماجراجویی طبیعی و فرهنگی است که علاوه بر ارزش های اجتماعی، نوعی ارزش آفرینی فردی نیز در دل خود دارد.